De stad Schagen is bezig een omgevingsvisie voor 2040 op te stellen. De beoogde ontwikkeling voor Schagen-Oost is hier een onderdeel van. Waardevolle kenmerken van het gebied moeten in kaart worden gebracht, zodat deze beschermd kunnen worden bij nieuwe ontwikkelingen, zoals een woningbouwopgave. Het landschappelijke karakter van het gebied wordt voornamelijk bepaald door openheid (geen opgaande beplanting, op erfbeplanting na) en karakteristieke waterpartijen waaronder de Leets, de Nieuwe Molensloot en de Snevert.
Stad + Natuur
Visie Schagen-Oost
Schagen heeft een woningbouwopgave en wil graag uitbreiden. De oostkant van Schagen lijkt hier geschikt voor. Echter is dit een cultuurhistorisch waardevol gebied, dat een beschermde provinciale status heeft en onderdeel is van het Bijzonder Provinciaal Landschap (BPL). Opvallend zijn de openheid en uitgestrektheid van het landschap. Stolpen, schuren en erfbeplanting zijn goed zichtbaar met op de achtergrond het stadsilhouet van Schagen en de kenmerkende kerktorens. Het is belangrijk om de gewenste woningbouwopgave met respect voor het landschap in te passen. Daarnaast zien wij dit ook als een kans om een integrale visie op te stellen en andere aspecten mee te nemen, zoals het doortrekken van de ecologische zone, het creëren van meer ruimte voor waterberging en het realiseren van een nieuw recreatief uitloopgebied voor de stad Schagen.
Landschappelijke kernkwaliteiten BPL
Het landschap rond Schagen maakt deel uit van het bijzonder provinciaal landschap (BPL), dat bedoeld is om de meest waardevolle landschappen in Noord-Holland te beschermen. Er zijn een drietal kernkwaliteiten of ambities geformuleerd waar rekening mee gehouden moet worden.
- Het zichtbaar en herkenbaar houden van aardkundige en landschappelijke karakteristiek.
In dit geval het karakteristieke kleinschalige, onregelmatige verkavelingspatroon, het bestaande slotenpatroon en de cultuurhistorisch waardevolle terpen.
- Het helder positioneren ten opzichte van de landschappelijke/ruimtelijke dragers.
Er worden drie dragers genoemd: De West-Friese omringdijk, het Schagerkoggekanaal en bebouwingslint Nes met stolpboerderijen en doorzichten. Wij voegen daar de Snevert en het historische tramlijntje aan toe, die ons inziens ook belangrijke oost-west verbindingen zijn.
- Het versterken van de openheid en de ruimtebeleving.
In het plangebied wordt de ruimte begrensd door Nes, Schagen en het crematorium. Er is een omsloten, noord-zuid gerichte open ruimte met een aantal doorzichten in oost-west richting. Maar de echte openheid zit vooral in het zuidoosten en de echte verre zichten in het noordoosten, beide buiten het plangebied.
Visie
Natuurwaarde en ecologie
Rondom Schagen ligt de natuurverbinding KNV1, onderdeel van Natuurnetwerk Nederland (NNN). Het is een netwerk van waterlopen, oeverzones en dijkelementen. Opgaande beplanting ontbreekt nagenoeg. Rondom Schagen wordt de verbinding onderbroken. Via de westzijde van Schagen is een knelpunt, Burghorn, een polder waar de brede slingerende sloten ontbreken, waardoor de verbinding niet gerealiseerd kan worden. Met de ontwikkeling van Schagen-Oost ontstaat er een kans om een natuurverbinding toe te voegen aan de zuidoost kant van Schagen. De bestaande ecologische zone van Muggenburg-Zuid en de Witte Paal wordt doorgetrokken door het plangebied en loopt dan verder via bijv. de Mient richting het Schagerkoggekanaal en het Schagerwad. De nieuwe schakel Schagen-Oost zal voornamelijk gevormd worden door ‘open rietland’ waar natte natuur wordt toegevoegd met natuurvriendelijke oevers. Er is ruimte voor rietvegetatie en plasdraszones.
Visie
Schagen-Oost moet een aantrekkelijk en waterrijk woonlandschap worden, waar compacte buurtschappen met relatief hoge dichtheden, zoveel mogelijk ruimte laten voor het bijzondere landschap. De ambitie is om een unieke woonomgeving te creëren die verweven is met het omliggende landschap, waarbij haar cultuurhistorie en erfgoed geïntegreerd worden. Het biedt kansen om het waardevolle landschap rond Schagen beter toegankelijk te maken en te verbinden met de stad via nieuwe, recreatieve fiets- en wandelroutes. Het hart van het plan wordt ingenomen door een waterrijk en openbaar toegankelijk park, dat een vrij zicht biedt op Barsingerhorn en omgeving. Binnen dit park zijn de voornaamste historische waterlopen (Leets, Nieuwe Molensloot en Snevert) geïntegreerd, wat van belang is voor de herkenbaarheid van het bestaande landschap.
Uitwerking
Groen raamwerk
Een sterk groen raamwerk vormt de basis voor een veerkrachtig en klimaatadaptief landschap. Dit groene raamwerk vormt ook een buffer tussen de nieuwe buurtschappen en de provinciale weg. Er worden drie landschapstypen onderscheiden.
- Het Parkbos
Er worden twee stevige bosclusters toegevoegd. Een boscluster rond het crematorium aan de zuidzijde en één rond de volkstuinen aan de noordkant van het plangebied. Beide zullen fungeren als parkbossen en dragen bij aan de bossenstrategie.
- Het Polderlandschap
Tussen de buurtschappen en de Lutjewallerweg ligt het polderlandschap dat extensief gebruikt wordt en openheid benadrukt. Er is ruimte voor natuur en waterberging, recreatief gebruik en eventueel zeer extensieve vormen van wonen.
- Het Open Rietland
Bestaande watergangen binnen dit gebied worden benut en verbreed. Er is veel ruimte voor waterberging en ruimte voor natuurvriendelijke oevers met rietvegetatie. Het gebied heeft meer recreatieve zones en meer natuurlijke zones.
Zorgvuldige, landschappelijke inpassing van de buurtschappen
De buurtschappen hebben verschillende overgangen naar het polderlandschap. De buurtschappen ten zuiden van de Snevert krijgen een bomenweide. Dit zorgt voor een groene inkadering van de buurtschappen vanuit het landschap. Belangrijk is dat men nog onder de bomen door kan kijken, waardoor uitzicht op het polderlandschap niet wordt belemmerd. Waar nodig wordt dit gecombineerd met extra ruimte voor waterberging door een bestaande sloot te verbreden, eventueel met een natuurvriendelijke oever. [ND1] Bij het buurtschap ten noorden van de Snevert wordt de overgang juist open gehouden, zodat er een visuele verbinding met de Nes en zicht op bakens binnen de stad blijft. Hier zal met rietoevers gewerkt worden aan de kant van het polderlandschap. Aan de kant van de nieuwe bebouwing wordt een steile kade toegevoegd. De verschillende overgangszones kunnen benut worden om ommetjes aan te leggen. Daarnaast zijn er nog watergangen ín de buurtschappen die zo veel mogelijk ingepast worden. Belangrijk is dat deze beleefbaar en zichtbaar zijn voor iedereen.
In juli 2024 is de omgevingsvisie voor Schagen, met als onderdeel Schagen-Oost, vastgesteld door de gemeenteraad. In de omgevingsvisie voor Schagen-Oost worden de ambities omschreven die de gemeente heeft met dit gebied. Hierbij is het niet de bedoeling is dat er op basis van deze visie al vergunningen worden afgegeven of anderszins toestemming wordt verleend voor planologische maatregelen en daarmee als kaderstellend kan worden beschouwd. De landschappelijke waarden en de beperkingen van het gebied leiden tot de noodzaak om voor specifieke plannen nog nadere kaders uit te werken in een later stadium, zodat de omschreven ambities ook gerealiseerd kunnen gaan worden. Binnen de wettelijke kaders zal conform de uitgangspunten van deze visie een nadere uitwerking van het plangebied komen.
