Stad&Land + Buitenruimte

Ontwikkelleidraad Zorgcampus

In Tilburg wordt de zorgcampus met o.a. het Elisabeth TweeSteden Ziekenhuis (ETZ) vernieuwd. De komende jaren zal de zorgcampus en omgeving in fases ontwikkeld worden tot een ruimtelijk samenhangend geheel dat op een goede manier is ingebed in de omgeving. H+N+S Landschapsarchitecten stelde hiervoor, samen Met GAF architecten, een masterplan en vervolgens een ontwikkelleidraad op. De leidraad toont ruimtelijke uitgangspunten en ontwerpprincipes waar de ontwikkelingen op de zorgcampus aan getoetst kunnen worden om de belangrijkste waarden op het gebied van architectuur, stedenbouw, landschap, ecologie en hydrologie te waarborgen. De ontwikkelleidraad moet nog vastgesteld worden door de raad en is derhalve nog niet van kracht.

Ligging zorgcampus en omgeving

De ontwikkeltermijn van de zorgcampus is lang (tot 2050) en de uitvoering vindt gefaseerd plaats terwijl het ziekenhuis te allen tijde volledig operationeel blijft. Dit betekent dat er tijdelijke aanpassingen zijn om het zorgproces gedurende de bouwfase te borgen en dat er gedurende een lange tijd ontwikkelingen plaats zullen vinden. Om te zorgen voor voldoende flexibiliteit maar ook voor een robuuste borging van de belangrijkste ruimtelijke waarden is de ontwikkelleidraad opgesteld. De ontwikkelleidraad is onderdeel van het bestemmingsplan, dient als toetsingskader en geldt voor alle organisaties die gevestigd zijn binnen de plangrenzen van de zorgcampus. Plannen worden beoordeeld door het kwaliteitsteam en de omgevingscommissie aan de hand van de ontwikkelleidraad.

Doel

De opzet van het masterplan is een doorwaadbaar landschap met een parkkarakter, dat aansluit op het Leijpark. Het landschap is prominent aanwezig en is zichtbaar vanuit alle delen van het nieuwe ziekenhuis en werkt hierdoor als ‘healing environment’ voor patiënten. Het beekdal van de Leij vormt een belangrijke landschappelijke structuur op de zorgcampus en wordt versterkt door de aanleg van poelen en een wadilandschap in dit voormalige moerasgebied. Door het landschap slingert een beddenhuis met daaraan gekoppeld verschillende paviljoens. Ook gebouwen van andere organisaties, dan het ziekenhuis, op de zorgcampus worden ondergebracht in de paviljoens. Beddenhuis en paviljoens zijn verbonden door transparante verbindingen. Verder zijn er nog een aantal bijgebouwen, ‘specials’ en pleinen.

Visie

In de ontwikkelleidraad worden de ruimtelijke uitgangspunten en ontwerpprincipes voor de toekomstige stedenbouwkundige opzet, architectuur, landschap, ecologie en hydrologie op de zorgcampus vastgelegd. Bij elk onderwerp zijn tekeningen toegevoegd, deze zijn ter illustratie en derhalve niet definitief.

Landschap

Het ontwerp voor het landschap is geïnspireerd op enerzijds het historische beekdallandschap van de Leij en anderzijds op het naastgelegen Leijpark. Beiden worden op de zorgcampus met elkaar verbonden en krijgen een eigentijdse interpretatie. Een prettige uitloopruimte voor de stad en een plek waar bezoekers en gebruikers van de zorgcampus zich comfortabel kunnen voelen. Een aantal uitgangspunten zijn hieronder verbeeld ter illustratie.

Uitwerking

uitgangspunten landschap

Architectuur en stedenbouw

Er zijn 5 gebouw typologieën met ieder eigen uitgangspunten. Het beddenhuis (1) fungeert als ‘ruggengraat’ met publieke boulevard op de begane grond. Paviljoens (2) worden verbonden met elkaar via de ruggengraat door middel van transparante verbindingen (3). De bijgebouwen (verschillende voorzieningen) (4) horen bij de laag van het landschap en worden ook dusdanig ingepast. ‘Specials’ (5) kunnen incidenteel voorkomen en hebben een geheel eigen vormgeving. Een aantal uitgangspunten zijn hieronder verbeeld ter illustratie.

Ecologie

De Leij en haar oevers vallen binnen het Natuurnetwerk Brabant en dienen als ecologische verbindingszone (EVZ) in een stedelijke omgeving. De kwaliteit, omvang en samenhang van de (aanwezige) natuur wordt daarmee zoveel mogelijk gewaarborgd. In het beekdal is een verscheidenheid aan vegetatie en milieuomstandigheden belangrijk. Uitgangspunt is dat de EVZ in de toekomst maar ook gedurende het gehele ontwikkelingsproces van de zorgcampus moet (blijven) functioneren voor de doelsoorten, zoals bunzing, serpeling, bosbeekjuffer, watervleermuis en kamsalamander.

Hydrologie

De nieuwe ruimtelijke inrichting moet gericht zijn op duurzaam waterbeheer, waarbij rekening wordt gehouden met overstromingen en het tegengaan van verdroging. Om in de toekomst het regenwater zoveel mogelijk vast te houden op de zorgcampus worden er wadizones geïntroduceerd. Naast regenwaterbuffer vormen zij ook een aantrekkelijke en stevige landschappelijke structuur op de zorgcampus. De wadizone te midden van de nieuwbouw volgt grofweg de ligging van historische loop van De Leij en is daarmee een knipoog naar het verleden. Een gewenste verbinding tussen de Nieuwe Leij en de wadizones moet i.s.m. het waterschap nader onderzocht worden.

Westelijke uitbreiding

Het Onderwijscentrum Leijpark (OCL) zal verhuizen van hun huidige plek op de zorgcampus naar de westkant van het terrein. Het nieuwe gebouw wordt aan de rand van de kavel gepositioneerd aan het (voormalige) lint. Het gebouw wordt een kwartslag gedraaid ten opzichte van de andere gebouwen op de zorgcampus, zodat een afronding wordt gevormd van de zorgcampus aan de westzijde.

Deeluitwerking

concept westelijke uitbreiding

Voor de westelijke uitbreiding zijn een aantal aanvullende uitgangspunten opgesteld voor het gebouw, de buitenruimte en het parkeren. Het nieuwe gebouw bestaat uit twee delen die gefaseerd worden gerealiseerd. De twee delen verspringen ten opzichte van elkaar om de schaal van het gebouw te verkleinen. Door de verspringing ontstaat de mogelijkheid voor buitenruimte aan het lint. Daarnaast kunnen ook de patio’s als buitenruimte ingericht worden.

Het parkeren vindt plaats op het terrein ten westen van de nieuwbouw. Er zijn hier twee verschillende parkeerterreinen: één voor halen en brengen van de schoolkinderen met taxibusjes en één voor het bezoek en personeel. Beide hebben een eigen ontsluiting en parkeerprincipe en worden ruimtelijk op verschillende manieren uitgewerkt, waarbij het contrast wordt opgezocht. Parkeren van taxibusjes wordt functioneel vormgegeven, als een efficiënte ‘parkeermachine’. Parkeren voor personeel en bezoek wordt daarentegen zo landschappelijk mogelijk aangelegd, ingepast in een parkachtige omgeving en daarmee onderdeel van de landschappelijke setting van de zorgcampus.

Ondertussen zijn de eerste gebouwen vergund en deze zijn leidend voor de toekomstige ontwikkelingen, uitstraling van de zorgcampus en aansluiting van gebouwen op de buitenruimte. Komende jaren zal er nog druk gebouwd en verder ontwikkeld worden, maar de principes en eerste uitwerkingen zijn zodanig vormgegeven dat na elke oplevering van gebouwen ook een afgerond landschap wordt gerealiseerd.

De ontwikkelleidraad zorgcampus moet nog vastgesteld worden door de raad en is derhalve nog niet van kracht.

Vervolg