Energie + Ruimtelijke kwaliteit
We bevinden ons in een grootschalige transitie van fossiele naar hernieuwbare energiebronnen, dit zal onze leefomgeving beïnvloeden. In deze studie is verkend hoe hernieuwbare energie in het landschap geïntegreerd kan worden en hoe de ruimtelijke kwaliteit van Amersfoort versterkt kan worden.
In 2008 heeft de gemeente de ambitie vastgesteld om in 2030 een CO2-neutrale stad te worden. Voor het aspect ruimtelijke kwaliteit ontbrak het de gemeente aan een beoordelingskader. Dit ruimtelijk kader voor hernieuwbare energie geeft de gemeente houvast bij het toetsen en ontwikkelen van nieuwe initiatieven.
De overheid staat voor de opgave om hernieuwbare energie-initiatieven zo goed mogelijk in onze leefomgeving in te passen
Een op toekomstige kwaliteiten gerichte, ontwerpende insteek en integrale aanpak waarbij ook andere ambities, randvoorwaarden en ontwikkelingen worden meegenomen kan helpen om de schijnbare patstelling tussen de wetten van de energie en de waarden van het landschap te doorbreken.
Per landschapstype zijn ontwerpvoorstellen gepresenteerd die nieuwe inzichten kunnen bieden in de mogelijkheden van hernieuwbare energie in het landschap en gekoppeld aan een duurzame ambitie een perspectief bieden voor de nabije toekomst. Deze voorstellen dienen ter ondersteuning voor een dialoog over de ruimtelijke implicaties van de energiedoelstellingen van de gemeente.
We hebben vijf algemene hoofdprincipes geformuleerd waaraan hernieuwbare energie-initiatieven aan zouden moeten voldoen:
Het is economisch om functies te bundelen. Vanuit het besef dat ruimte schaars is in de gemeente Amersfoort, is het logisch om meervoudig ruimtegebruik na te streven. Daarnaast geldt het principe diversiteit = weerbaarheid; hoe meer functies en gebruikers op een plek gebundeld zijn, hoe meer er sprake is van duurzame ruimtelijke ontwikkeling.
Een kans voor de ontwikkeling van hernieuwbare energieprojecten, is het koppelen aan andere ruimtelijke ontwikkelingen. Er kan op deze manier ‘werk met werk’ gemaakt worden. Het betreft zowel een ruimtelijke- als financiële koppeling.
Het ligt voor de hand om waar mogelijk de energieopwekking dicht bij de energiegebruiker te plaatsen. Het is vanuit de beleving helder als vraag en aanbod aan elkaar gekoppeld zijn. Naast deze associatieve koppeling kunnen vraag en aanbod ook in functionele zin aan elkaar gekoppeld worden. Eigenaren van grote dakoppervlakten zouden bijvoorbeeld hun dakoppervlak kunnen verhuren aan een zonne-collectief
Omwonenden of andere stakeholders uit de omgeving te betrekken bij de ontwikkeling van nieuwe energieprojecten biedt kansen. Lokale kennis kan benut worden, een project kan naar de wensen van de betrokkenen ingericht worden en er kan (co)financiering georganiseerd worden. Hierdoor ontstaat eigenaarschap - en dus draagvlak - voor het project. Omwonenden delen ook mee in de lusten, niet alleen in de lasten.
Hernieuwbare energieopwekking heeft vrijwel altijd een ruimtelijke impact en daarmee een ruimtelijke opgave. Op ieder schaalniveau is dit aan de orde, waarbij het grote het kleine beïnvloedt en omgekeerd. Zoek afstemming met de ontwikkelingen in de omgeving / regio, ontwikkel heldere concepten en opstellingen en hou rekening met het 'ontvangende' landschap en de inpassing en vormgeving van windturbines of zonnepanelen.
Het ruimtelijk kader is opgebouwd uit een reeks ontwikkelprincipes per landschapstype, specifiek voor Amersfoort, een tweetal kansenkaarten die de mogelijkheden voor wind- en zonne-energie tonen. Samen vormen zij het toetsingskader voor hernieuwbare energie-initiatieven.
Aan de hand van 3D visualisaties is de visuele impact van de voorstellen getest en zijn de lopende initiateven voor wind- en zonne-energie in de gemeente Amersfoort in beeld gebracht. Deze beelden zijn illustratief en komen voort uit het 3D model en dienen als procesmiddel om samen met initiatiefnemers en overige partijen de mogelijkheden van de inpassing van wind- en zonne-energie te kunnen bespreken.
Voormalig medewerkers Joppe Veul en Jasper Hugtenburg
