Ontwerpend onderzoek Oosterwold deel 2

Aanleiding

Oosterwold heeft een oppervlakte van 4300 hectare en biedt ruimte voor 15.000 woningen, bedrijven en voorzieningen. In 2015 is gestart met de ontwikkeling van deelgebied 1, in de binnenbocht van de A27. Het ontwerpend onderzoek van H+N+S Landschapsarchitecten en Woonpioniers vormt één van de bouwstenen voor de ontwikkelstrategie van deelgebied 2, ten oosten van de A27, met een oppervlakte van ca 2800 hectare en plek voor 10.000 woningen, bedrijven en voorzieningen. Daarbij zijn de ambities van Oosterwold gecombineerd met de lessen uit deelgebied 1 en de beperkingen en condities van deelgebied 2. Er wordt aangesloten bij grote actuele opgaven zoals klimaatverandering, de biodiversiteitscrisis en betaalbaar wonen.

Visie

De landschapskwaliteit van Oosterwold moet beter uit de verf komen. Het beschouwen van Oosterwold vanuit verschillende schaalniveaus is de sleutel. Landschapskwaliteit wordt gewaarborgd door:

• Een krachtige, landschappelijke, groenblauwe hoofdstruc­tuur (basislandschap);
• Organiseren van meer differentiatie op wijkniveau (polderblok en veldniveau);
• Aanpassingen van spelregels voor zowel de kleinste als de grootste initiatieven plus het stimuleren van collectieve ontwikkelingen voor steviger gebaren (spelregels op maat).

Stadslandbouw wordt naar een hoger niveau getild door verhoging van het aandeel landbouwkavels en het faciliteren van productie voor bewoners door herenboeren. Vanwege de sterke bodemdaling in het noordelijke deel (die leidt tot vernatting) is invulling met bos en water i.p.v. stadslandbouw interessant, bijvoorbeeld door een basisstructuur gebaseerd op de oevergeulen van de Eem.

Basislandschap

Om de uitgangssituatie van het landschap klaar te maken voor het organisch groeiende woonmilieu is een aantal aanpassingen noodzakelijk. Het minimale casco bestaat uit

• Een robuust, toekomstbestendig watersysteem;
• Continue hoofdgroenstructuren t.b.v. ecologie, ruimtelijke kwaliteit en uitloopgebied;
• Een goede hoofdontsluiting voor auto en fiets.

Polderblok en veldniveau

In deelgebied 1 bezit één boer bijna alle landbouwkavels en is een ‘monotone’ lappendeken van individuele ontwikkelingen ontstaan. Voor deelgebied 2 stellen we afwisseling van kaveltypen op schaal van het ‘polderblok’ voor, een groter aandeel landschaps- en landbouwkavels en het stimuleren en faciliteren van collectieven. Per polderblok worden akkers en bos ontwikkeld met een forse maat. Zo ontstaat meer ruimtelijke differentiatie, professionalisering van stadslandbouw en een impuls voor eco­logie. Verder draait het op de schaal van het polderblok om verfijning van het basiswegnetwerk in samenhang met lineaire groen­structuren en ruimte reserveren voor de invulling van toekomstige behoeften.

Spelregels op maat

Functies komen op kleine kavels niet altijd goed tot hun recht. Bij grote initiatieven (van ontwikkelaars) is het gedachtengoed van Oosterwold niet herkenbaar. Spelregels op maat bieden oplossingen. Door met circa 30 huishoudens gelijktijdig eerder aan tafel te gaan en soepeler om te gaan het delen van functies ontstaan mogelijkheden om dingen slimmer en beter te organiseren. Grotere ontwikkelingen dienen een bijdrage te leveren aan Oosterwold als totaal, bijvoorbeeld d.m.v. deelmobiliteit, een buurtbatterij en grootschalig aaneengesloten groen.

Landschappelijke verkenningen

Er zijn aanleidingen om de kwaliteit van het basislandschap uit te breiden en nét anders te organiseren. We hebben drie invalshoeken verkend, ter inspiratie en als stof voor discussie bij het maken van keuzes t.a.v. het basislandschap. De eerste verkenning heeft als uitgangspunt het doorgaan op dezelfde voet: een integraal gelijkmatige benadering. De tweede gaat uit van differentiatie van het noordelijke en het zuidelijke plangebied op basis van de sterke bodemdaling. Bij de derde verkenning is zonering het leidende principe, zodat functies zich in elkaars nabijheid bevinden maar elkaar minder in de weg zitten. De gekozen hoofddenkrichting werkt bij de verschillende verkenningen steeds door in overige keuzes.

Vervolg

Het ontwerpend onderzoek van H+N+S en Woonpioniers vormt een van de bouw­stenen voor een advies richting bestuurders door de gebiedsorganisatie van Oosterwold. De andere bouwstenen zijn grondbezit, spelregels, governance en kernvorming. Tussen de verschillende bouwstenen heeft tweewekelijks overleg plaatsgevonden met ruimte voor kruisbestuiving. Het advies wordt begin 2023 gepresenteerd.