Behoud + Ontwikkeling

Gebiedsvisie beschermd stadsgezicht Elburg

Opdrachtgever

Gemeente Elburg

Locatie

Elburg

Schaal

Periode

2022

Thema

Stad & Land

Partner

Stiel Architecten

Het beschermd stadsgezicht van Elburg is uniek. Bijna nergens anders in Nederland komt het open landschap nog helemaal tot aan de vesting en vind je zoveel historische elementen. De ruimtelijke druk op het stadsgezicht neemt echter toe. Een heldere visie en indeling in vier onderscheidende deelgebieden geeft ruimte voor ontwikkeling én versterkt de ruimtelijke kwaliteit van het gebied.

Aanleiding en doel

Uit de cultuurhistorische analyse blijkt dat vestingstad Elburg een zeer hoge cultuurhistorische waarde heeft en dat de landschappelijke ligging uniek is in vergelijking met andere vestingsteden. Het nog open landschap wordt door de bewoners/gebruikers erg gewaardeerd en het draagt sterk bij aan het (economisch) vestigingsklimaat. Dit alles is het koesteren waard. Tegelijkertijd staat het gebied onder druk. Er komen veel initiatieven op af en er is nood aan een helder kader. Ontwikkeling is nodig om het beschermd stadsgezicht zijn waarde ook in de toekomst te kunnen laten behouden, maar elke ontwikkeling moet wel passen binnen de cultuurhistorische- en landschappelijke kwaliteit en tot meerwaarde leiden: behoud door ontwikkeling.

Elburg ligt op het kruispunt van verschillende landschapstypen

Beleving van de vesting, zicht vanuit de omgeving

Beleving vanaf de vesting, zichtrelaties met het omliggende landschap

Historische tuinencomplex met theekoepel, grotendeels braakliggend

Sportvelden aangelegd in het beschermd stadsgezicht, barrière in het gebied

Parkeerterrein aangelegd in het beschermd stadsgezicht

Concept

Om passende ontwikkelruimte te kunnen bieden, geven de verschillen tussen de vier deelgebieden binnen het beschermd stadsgezicht uitkomst. Ze vragen om een eigen aanpak, wat leidt tot een ander beschermingsregime en dus ook andere ontwikkelingsmogelijkheden. Het ruimtelijk concept voor deze gebiedsvisie bestaat daarom uit vier kwadranten. In de groen getekende gebieden is het historische landschap nog het meest zichtbaar. Hier wordt ingezet op het behoud van openheid en zichtrelaties tussen vesting en omgeving. De oranje getekende gebieden vormen de twee hoofdentrees van Elburg. Dit zijn gebieden die de afgelopen jaren al sterk zijn ontwikkeld/veranderd en waar ruimtelijke opgaven liggen. In deze gebieden wordt ingezet op integrale gebiedsontwikkeling gericht op het realiseren van nieuwe ruimtelijke kwaliteiten, passend bij de cultuurhistorisch/ landschappelijke waarde.

Visie

Op basis van het ruimtelijk concept is een visiekaart getekend voor het beschermd stadsgezicht. De visie is opgebouwd rondom zes uitgangspunten. De belangrijkste open gebieden met zichtrelaties tussen vesting en ommeland worden gekoesterd. Door op de randen nieuwe ontwikkelruimte te bieden, worden de grenzen met deze open landschappen verhelderd. Er wordt ingezet op meervoudig ruimtegebruik, met functies die aansluiten bij de historische stad-landrelaties zoals recreatie en voedselvoorziening. Er wordt aangesloten op de verschillen in de aanwezige landschapstypen en langzaam verkeersverbindingen worden versterkt.

Nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen worden ingezet om de grenzen met de open landschappen te versterken

Er wordt ingezet op meervoudig ruimtegebruik en functies die aansluiten op de historische stad-landrelaties

Aansluiten op de verschillende landschapstypen

Uitwerking

Voor de vier deelgebieden is uitgewerkt welke ontwikkelingen wel en niet mogelijk zijn. De cruciale cultuurhistorisch/landschappelijke waarden zijn per deelgebied benoemd, die dienen altijd intact te blijven. Aan de hand van ruimtelijke principes wordt per locatie binnen de deelgebieden de mogelijke ontwikkelruimte uitgewerkt.

Ruimtelijke uitgangspunten voor het historisch tuinencomplex

Mogelijke uitwerking van de ontwikkeling van het historisch tuinencomplex met functies die passen binnen de ruimtelijke principes

Referentiebeeld voor de beoogde sfeer, tiny houses (Zecc architecten, foto Roel van Norel)

Referentiebeeld voor de beoogde sfeer, collectief wonen in boomgaard (Kersenboomgaard Leidsche Rijn)

Referentiebeeld voor de beoogde sfeer, zorgboerderij (Ziegler|Branderhorst)

Vervolg

De gebiedsvisie wordt door de gemeente vastgesteld als structuurvisie. Het afwegingskader vormt houvast bij het toetsen van initiatieven en het door de gemeente zelf vormgeven aan de beoogde gebiedsontwikkeling.