Stedenbouwkundig plan Have Halbertsma Grou

Aanleiding

Het Halbertsmaterrein ligt dicht tegen de kern van Grou. Ten zuiden van de locatie ligt het boezemwater genaamd de ‘Rjochte Grou’. Ten noorden ligt het waardevolle open landschap ‘de Bliken’. Een unieke locatie waar Grou kan inbreiden en waar veel potentie ligt om op aan te sluiten. De oude fabriekslocatie van Halbertsma Pallets ligt al jaren braak. Deze fantastische plek, aan het water in watersportdorp Grou, recht tegenover het historische hart is nu een desolate vlakte. Het is een lastige locatie: met onder meer vervuilde grond en andere beperkingen. Voor het gebied zijn veel plannen gemaakt die steeds tot niets leidden. Het laatste plan met watervilla’s voor de happy few heeft het niet gehaald. Samen met het dorp maakten we in samenwerking met De Zwarte Hond en Penta Architecten een alternatief plan: geen geïsoleerd wijkje voor rijken maar een rijk gevarieerd buurtje voor verschillende doelgroepen. En een nieuwe brug verbindt het dorpsbuurtje goed aan het dorpshart!

Concept en visie

Aan de noordzijde van Grou ligt aan het open vaarwater de Rjochte Grou, het bedrijfsterrein van voormalige palletfabriek Halbertsma. 125 jaar geleden richtte Hidde Halbertsma op deze locatie een stoomzagerij op waar eerst botervaten werden gemaakt en later deuren en andere houtproducten zoals pallets. Het bedrijf kreeg dan ook als bijnaam de Houtjesfabriek. Kenmerkend voor de uitstraling van de fabriek waren de kappen dwars op de Rjochte Grou, iets wat in de huidige tijd nog terug te vinden is en de aanwezige boothuizen. In het plan proberen we dit silhouet op een eigentijdse manier terug te brengen in het havenfront aan de Rjochte Grou.

Verbinden en versterken van bestaande ruimtelijke kwaliteiten

Have Halbertsma bevindt zich te midden van twee unieke landschappelijk kwaliteiten die kenmerkend zijn voor het Friese merengebied. Aan de zuidzijde ligt de Rjochte Grou, die direct in verbinding staat met het Pikmeer, de Wijde Ee en de Alde Feanen. Aan de noordzijde strekt zich het polderlandschap van de Bliken uit. Deze twee bijzondere kwaliteiten vormen de basis voor het karakter van de toekomstige wijk. Enerzijds wordt dit gerealiseerd door het creëren van een centrale watergang die het gebied verbindt met de Rjochte Grou, en anderzijds door het integreren van de groene kwaliteiten van de Bliken als een soort groene long binnen het plan. Het centrum van het plan fungeert als het knooppunt waar deze twee kwaliteiten samenkomen en bepaalt in hoge mate het karakter van zowel de openbare ruimte als de aangrenzende woongebieden. Deze landschappelijke dragers definiëren grofweg drie deelgebieden met een eigen woonsfeer en typologische mix. In het noordwesten komt een bijzonder groen woongebied dat de kwaliteit van De Bliken verankert in de wijk. Ten oosten hiervan komt aan de Bliken een relatief extensieve invulling met vrijstaande woningen en enkele tweekappers. Centraal ligt een meer dorpse invulling met intieme straten en pleinen. Een bijzondere plek wordt ingenomen door de in dit deel gelegen gracht-woningen aan de watergang.

Intimiteit en het onverwachtse

Het karakter van Have Halbertsma vertoont gelijkenissen met het hart van het dorp Grou. Het is een fijnmazig weefsel van gezellige straten, pleinen en kleine havens. Een wereld die de menselijke schaal omarmt, waarbij elke hoek telkens weer een onverwachte en unieke aanblik biedt. Deze intieme binnenwereld grenst aan de rand steeds aan het weidse landschap van het Friese merengebied en de uitgestrekte polders.

Een gevarieerde wijk

Ondanks de beperkte omvang kent de wijk een hoge diversiteit zowel qua woonprogramma als sfeer. Enerzijds wordt aangesloten bij de intieme sfeer van het historische dorpshart en anderzijds bij het karakter van Grou als hét watersportdorp van Friesland. Net zoals het dorpshart van Grou biedt Have Halbertsma plaats aan een grote variëteit aan Grousters. Die omvat alleenstaanden, jonge gezinnen, senioren, starters op de woningmarkt of doorstromers die op zoek zijn naar een andere woning. Deze diversiteit komt tot uiting in verschillende woningtypen en prijsklassen. Deze zijn niet geconcentreerd in specifieke buurten, maar liggen in verschillende verhoudingen gemixt door de gehele wijk. Deze mix zorgt voor een grote variëteit aan straat- en waterprofielen en draagt bij aan een gevarieerde volumeopbouw van het straatbeeld.

Overgang openbaar-privé

De charme van Have Halbertsma ligt onder andere in de interactie tussen openbaar en privé, en daarmee ook tussen voorbijganger en bewoner. De inrichting van de randen tussen openbaar en privé behoeven daarom extra aandacht. Ze zijn belangrijk voor het stimuleren van sociaal contact en dragen bij aan het vergroenen van de wijk. In het stedenbouwkundige plan is een variatie aan type straatprofielen opgenomen. De meest kenmerkende onderdelen worden hieronder beschreven.

Privaat en publiek groen

Have Halbertsma is een diverse, toekomstbestendige woonwijk met relatief veel ruimte voor water en groen ondanks de compacte opzet. De grote winst zit in de verfijning van de grens tussen openbaar-privé zodat meer ruimte voor groen ontstaat voor het collectief. Tijdens de bewonersavonden bleek dat een deel van de toekomstige bewoners geen behoefte heeft aan een tuin, maar wel graag groen wil wonen. Aan de noord-westzijde is daarom ruimte gemaakt voor een bijzondere woonvorm. Deze woningen krijgen geen private tuin maar een verhoogde vlonder aan het park met weids uitzicht over de Bliken. Een park dat toegankelijk is voor de gehele wijk, beheerd wordt door de gemeente en ruimte biedt aan ecologie en waterberging. Het mooiste; de bewoners hoeven het park niet te onderhouden maar kijken wel uit over het groen. Een win-winsituatie voor zowel de bewoner, de buurt als de flora en fauna. Verder worden aan de randen van de private kavels hagen aangeplant en is de openbare ruimte gereserveerd voor borders en bomen.

Aanmeren

Water vormt het hart van Have Halbertsma. De nieuwe gracht brengt het water van de Rjochte Grou diep de nieuwe wijk in als belangrijke ruimtelijke identiteitsdrager. Ook ontstaat er zo meer kadelengte met aanlegplaatsen, zowel publiek als privaat, deels voor zeilboten (met staande mast) en deels voor sloepen. De bewoners van Have Halbertsma kunnen de wijk bereiken met de boot.