Energieverkenning IJsselmeergebied

Aanleiding

In de Agenda IJsselmeergebied 2050 zijn de grote opgaven voor het IJsselmeergebied in onderlinge samenhang bekeken. Deze integrale benadering zorgt ervoor dat ruimtelijke kwaliteit een belangrijk uitgangspunt vormt bij uitwerking van de verschillende opgaven. Eén van deze opgaven is de energietransitie met als hoofdvraag; waar in het IJsselmeergebied is plaats voor duurzame vormen van energieopwekking, -opslag en -infrastructuur, rekening houdend met de gebruiksfuncties en kwaliteiten van het gebied? In opdracht van de IJsselmeergebied provincies Fryslan, Noord-Holland, Flevoland en Overijssel heeft H+N+S dit samen met Palmbout Urban Landscapes en Over Morgen onderzocht.

Concept

Bouwstenen

Voor de energieverkenning hebben we een aantal ruimtelijke bouwstenen ontwikkeld. Dit zijn energiebouwstenen, waarin de meekoppelkansen, inpassingsprincipes, locatie-eisen en -waar mogelijk- schaalgrootte zijn meegenomen. De bouwstenen zijn nog schematisch en soms abstract geformuleerd. Verder onderzoek is nodig, vooral op ecologisch en (energie-)technisch gebied, voordat ze verder uitgewerkt en gerealiseerd kunnen worden.

Ruimtelijke principes

Voor het IJsselmeergebied hebben we een aantal ruimtelijke principes opgesteld. Dit zijn ontwerpregels op schaal van het IJsselmeergebied, die gebaseerd zijn op de Gouden Regels voor het IJsselmeergebied (10 Gouden regels voor het IJsselmeergebied, Frits Palmboom 2019), maar bezien vanuit het energievraagstuk. Vooral voor de opstelling van windturbines, die grote impact hebben op de beleving van de ruimte in het IJsselmeergebied, is het belangrijk dit in samenhang te bekijken.

Ook voor zon zijn een aantal ruimtelijke principes opgesteld waarbij gekeken wordt naar de ruimtelijke kenmerken van de kustlijn.

Uitwerking

Gebiedsgerichte combinaties

Voor de energieverkenning wordt een integrale aanpak gehanteerd. Er wordt gekeken naar meekoppelkansen op het gebied van o.a ecologie en recreatie. Daarnaast wordt het IJsselmeergebied beschouwd als geheel, als grote landschappelijke eenheid. Om een illustratie te geven hoe de integrale bouwstenen toegepast kunnen worden in het IJsselmeergebied, als rekening wordt gehouden met de ruimtelijke principes, zijn de ‘gebiedsgerichte combinaties’ ontwikkeld. Deze voorbeelduitwerkingen laten zien waar en hoe de bouwstenen kunnen ‘landen’ en welke kwaliteit dit voor het IJsselmeer kan opleveren. De gebiedsgerichte combinaties zijn bedoeld ter illustratie en zouden ook toegepast kunnen worden op andere locaties met dezelfde omgevingskenmerken en -kwaliteiten.

Resultaat

Om inzicht te krijgen in de mogelijke energieopbrengst van het IJsselmeergebied zijn de ‘gebiedsgerichte combinaties’ op een samenhangende manier ingetekend in het IJsselmeergebied en doorgerekend. Evenals de gebiedsgerichte combinaties is deze oefening een voorbeelduitwerking van een mogelijke manier waarop de energiebouwstenen in samenhang kunnen worden toegepast. Dit geeft een eerste schatting van wat het IJsselmeergebied zou kunnen bijdragen aan de nationale energieopgaven.

Een eerste doorrekening (uit 2019) geeft een ingeschatte opbrengst van 9,2 TWH, dit is inclusief bestaande en geplande windparken. Dat is 23% van de totale opgave voor opwekking van duurzame energie op land in 2030, volgend uit het Klimaatakkoord

Vervolg

Het IJsselmeergebied kan mogelijk een significante bijdrage leveren aan de nationale energieopgave binnen geformuleerde ruimtelijke kwaliteiten. Hier is echter verder onderzoek voor nodig. De bouwstenen zijn indicatief geformuleerd en verdiepend onderzoek is nodig, (o.a. technisch, ecologisch, hydrologisch) voordat deze verder uitgewerkt en gerealiseerd kunnen worden. De opgestelde bouwstenen en ruimtelijke principes kunnen wel als input en toolbox worden gebruikt voor de op te stellen RES’en. Een vervolgproces tijdens en volgend op de RES’en is nodig om de ruimtelijke, recreatieve, ecolo­gische en andere gevolgen in samenhang te bekijken en zo nodig bij de sturen op schaalniveau van het IJsselmeergebied als geheel.