Energie + Buurtschap

Energieknooppunt Notter-Zuna

Een agrarisch gebied dat energieleverend is en waar energie een verdienmodel vormt voor de lokale gemeenschap. Dat is het doel van het concept Energieknooppunt. H+N+S heeft dit theoretische concept een stap verder gebracht met een ruimtelijke verkenning voor de buurtschappen Notter en Zuna, als onderdeel van het concept de Eeuwige Bron.

Het concept Energieknooppunt: lokale opslag, transformatie en levering van energie

Aanleiding

Notter en Zuna zijn buurtschappen op de oostflank van de Sallandse Heuvelrug. In dit gebied speelt een probleem dat in veel landelijke gebieden speelt. Er zijn voldoende initiatieven voor lokale opwek van elektriciteit (zonneparken en zonnepanelen op daken), maar de capaciteit van het elektriciteitsnet schiet tekort. Een aanzienlijke netverzwaring is nodig als in de toekomst steeds meer lokaal opgewekte elektriciteit het net op moet, met daarbij de vraag waar de elektriciteit uiteindelijk opgeslagen moet worden.

Het elektriciteitsnetwerk
Energieknooppunt als alternatief voor netverzwaring en verdienmodel voor de lokale gemeenschap

Wij stellen een alternatief voor: het Energieknooppunt. Met dit concept wordt alle in Notter-Zuna opgewekte energie lokaal opgeslagen en omgezet in andere vormen van energie, zoals warmte en waterstof. Naast dat het een alternatief is voor netverzwaring, kan het ook onderdeel worden van het bedrijfsmodel van agrariërs en coöperaties. De energie kan dan later weer gebruikt of zelfs geëxporteerd worden. (Het transport van warmte heeft i.v.m. warmteverlies een beperkte actieradius en daarmee een bereik van ongeveer 10 kilometer)

Strategie

Rekenen en analyseren

Om gevoel en grip te krijgen voor energie-opwekking en -gebruik in de toekomst hebben we samen met John Schröer enkele eenvoudige berekeningen gedaan. We hebben berekend hoeveel energie in theorie opgewekt kan worden als alle daken in het gebied uitgerust worden met een combinatie van PV- en PVT-panelen en kleine windrotoren voor particulieren. Daarnaast hebben we aan de hand van gegevens over elektriciteits-, gas-, diesel- en benzineverbruik geschat wat het toekomstige energieverbruik in het gebied zal zijn, rekening houdend met verwachte trends. Daaruit kwam de conclusie dat het zeer aannemelijk is dat Notter-Zuna energieleverend kan worden (meer opwek dan gebruik) zonder grote impact op het landschap (in de vorm van zonnevelden en windturbines).

De Eeuwige Bron

Het Energieknooppunt komt te liggen in een aantrekkelijk Twents agrarisch landschap aan de voet van de Sallandse Heuvelrug. Het moet daarom zorgvuldig ingepast worden in het landschap. Daarnaast spelen er op dit moment verschillende ontwikkelingen in het gebied, zoals de pilot van het concept De Eeuwige Bron, waarvan energie één van de pijlers vormt. Dit is daarom een integrale studie geworden waarbij opgaven op het gebied van water en landbouw meegenomen zijn.

Het energiesysteem als onderdeel van het concept Eeuwige Bron

Resultaat

De uiteindelijke vorm en locatie van het energieknooppunt zijn afhankelijk van een groot aantal verschillende factoren. Denk aan de capaciteit van bestaande energie-infrastructuur, de locatie en capaciteit van energiegebruikers en -opwekkers maar ook aan andere ruimtelijke aanknopingspunten. De meest voordelige optie is om zoveel mogelijk gebruik te maken van de energie-infrastructuur die er al ligt. De vier 10kV-verdeelstations lijken daarom op het eerste gezicht een logische plek voor een Energieknooppunt.

Daarom zijn de locaties van deze verdeelstations verder onderzocht. Deze hebben elk hun eigen aanknopingspunten voor een Energieknooppunt. Op veel vlakken blijkt het ook mogelijk te zijn om aan te sluiten bij de ideeën die nu naar voren komen bij de pilot van het concept De Eeuwige bron. Dit heeft geleid tot vier zeer uiteenlopende concepten met verschillende accenten. Voor één van deze locaties is het concept verder uitgewerkt. Het concept heeft 4 lagen: energie, lokaal benutten van biomassa, circulair watersysteem en recreatief knooppunt.

Uitwerking van één van de locaties

Vervolg

Na deze eerste verkenning kunnen we vaststellen dat Notter-Zuna zeer waarschijnlijk energieleverend kan zijn bij gebruik van een energieknooppunt. En dat zonder grote impact op het landschap. Theoretisch is het benutten van al het dakoppervlak in Notter en Zuna (met een combinatie van PV- en PVT-panelen en kleine windturbines op het dak) voldoende. Een verdienmodel moet daarom mogelijk zijn.

Om een energieknooppunt daadwerkelijk te realiseren moet een aantal stappen genomen worden.  Als eerst zal contact gezocht worden met de verschillende stakeholders in het gebied, zoals de provincie, RES Twente, buurgemeenten en agrariërs in Notter-Zuna. Bij groen licht zullen we uitzoeken welke infrastructuur nodig is en hoeveel gaat dat kosten. Dit is een stap waar de netbeheerder intensief bij betrokken moet worden.

Inhoudelijke bijdrage

Voormalig medewerker Arjen Spijkerman