cultuur + Stadspark
Het Citadelpark (25 ha.) is het grootste stadspark van de Gentse binnenstad. Het park heeft een belangrijke cultuurhistorische en botanische waarde en vervult daarnaast een belangrijke recreatieve rol op wijk- en stadsniveau. Maar het Citadelpark is sleets en voldoet niet meer aan de eisen van omwonenden, toeristen, museumbezoekers en studenten.
Het park heeft een belangrijke breed-culturele functie door de aanwezigheid van twee musea, congrescentrum ICC en een wielerbaan. De gebouwen in het Citadelpark zijn echter als een koekoeksjong uitgegroeid waardoor park en bebouwing uit evenwicht zijn geraakt. Een park dat in de loop der jaren is dichtgegroeid en mede daardoor als sociaal onveilig wordt ervaren. Een park kortom met een slechte reputatie dat dringend aan een opfrisbeurt toe is.
Voor de revitalisatie van het Gentse Citadelpark heeft H+N+S een visie gemaakt die bestaat uit een verbeeldingskaart als wenkend perspectief, een handboek met de ontwerpgrammatica waarmee de vernieuwing van dit historisch stadspark stapsgewijs ter hand kan worden genomen, én een landschapsbeheersplan.
Het team van H+N+S/ Artgineering/ KPW Architecten, is via een Open Oproep in 2011 op basis van een visie geselecteerd. Deze planvisie is in overleg met de Stad Gent, omwonenden en betrokkenen, en de culturele instellingen in het park verder doorontwikkeld tot een ontwerpgrammatica, om meer vat te krijgen op de opbouw van het park en het wensbeeld voor de toekomst. Deze ontwerpgrammatica is nog steeds leidend voor de ontwikkelingen in het park en wordt steeds verder aangescherpt.
Na deze fase is het plan in 2017 verder uitgewerkt en gecombineerd tot een landschapsbeheersplan. Deze uitwerking is een gebiedsgerichte visie die in het bijzonder uitspraken doet over hoe om te gaan met het beschermd erfgoed in het park. Hiervoor werken we samen met Buiting Advies, Artgineering en ARA. De Circuit Walk als belangrijk infrastructureel onderdeel is parallel aan het landschapsbeheersplan als deelproject uitgewerkt.
Het Citadelpark wordt opgepoetst als waardevol historisch stadspark en tegelijkertijd klaargemaakt voor de 21e eeuw
Het Citadelpark functioneert op meerdere niveaus en trekt diverse doelgroepen aan: zowel een uitnodigend park voor de stad als een aantrekkelijke tuin voor de buurt. Het park kent daarnaast een grote historische gelaagdheid. Dit vereist een afgewogen ontwerp waarin verschillende belangen worden geïntegreerd. Ons ontwerp is gebaseerd op de rijke historie maar biedt tevens ruimte voor hedendaags gebruik. Vanwege de omvang van deze ‘groene stadsvernieuwingsoperatie’ is geen blauwdruk-plan gemaakt maar een verbeeldingskaart als wenkend perspectief én een handboek met ontwerpgrammatica waarmee de vernieuwing van dit historisch stadspark stapsgewijs ter hand kan worden genomen.
De verbeeldingskaart geeft de gewenste toekomstige inrichting van het park weer en werkt als een wenkend perspectief. Het gaat uit van een aantal ‘dappere’ keuzes, zoals de drastische reductie van de footprint van de gebouwen, de herintegratie van de Floraliënhal in het park en minder ruimte voor auto’s en gebouwen ten faveure van het groen. Aangezien er in diverse jaren naar het plan toegewerkt wordt zal dit streefbeeld gaandeweg worden geactualiseerd en verfijnd, zoals ook nu voor het landschapsbeheersplan.
De ontwerpgrammatica is complementair aan de verbeeldingskaart. De basis hiervan zijn vier structuurlagen die onderling op elkaar inwerken, zie het diagram hieronder. De ‘loper’ is een eigentijdse structuurlaag die de grote parkgebouwen met een vloer verbindt. Rondom de gebouwen komt eerherstel voor de Circuit Walk als rondwandeling door het park. Het ‘romantisch park’ wordt hersteld als afwisseling van ruimtes, bosgroepen en parkelementen zoals vijvers - geïnspireerd op het historische ontwerp van Van Hulle. De ‘parkrand’ krijgt een transparanter en daardoor meer uitnodigend karakter als filter tussen park en omgeving.
Naast de structuurlagen wordt de ontwerpgrammatica gevormd door de thematische planlagen, zoals beplanting en parkmeubilair. Op het snijpunt van elke structuur- en themalaag zijn ontwerpprincipes genoteerd en verbeeld. Deze principes zijn leidend in de revitalisatie, elk element in het park krijgt erdoor context en een specifiek doel.
In het landschapsbeheersplan zijn op alle niveaus de ontwerpprincipes verder aangescherpt om een basis te kunnen vormen voor specifieke beheersdoelen en -maatregelen voor de revitalisatie van het erfgoed. Hierdoor ontstond meer nuance in zowel het plan zelf als ook de beheershandelingen, zodat uiteindelijk elke ingreep optimaal zal bijdragen aan het creëren van de gewenste sfeer in de deelgebieden van het park.
In een parallel project is ontworpen aan een deel van de Circuit Walk. Zo staat de nieuwe materialisatie van het pad met uitgewassen beton en de herintroductie van een historische boordsteen in directe verbinding met zowel de historische context alsook de hedendaagse wensen voor het pad. Ook is er nagedacht over de mogelijkheden tot geleidelijke ontwikkeling van dit project en hoe het uiteindelijk zal aansluiten op de complete aanpak van het park.
De stad Gent plant in de loop van 2019 de wandelpaden in het Citadelpark aan te pakken, inclusief de renovatie van de Circuit Walk. Begin dit jaar heeft de Vlaams Bouwmeester een Open Oproep geplaatst specifiek voor congrescentrum ICC. Verder zijn volgend uit onze visie enkele andere plannen opgepakt voor de aanpak enkele andere gebouwen in het park.
Voormalig medewerker Joppe Veul
