Bureaugeschiedenis

H+N+S is in 1990 opgericht door Lodewijk van Nieuwenhuijze, Dirk Sijmons en Dick Hamhuis (later opgevolgd door Jandirk Hoekstra). Vanaf 2011 is stapsgewijs een drietal medewerkers toegetreden tot de directie en heeft de oud-directie na enkele jaren haar taken neergelegd. De directie van H+N+S bestaat nu uit Nikol Dietz, Hank van Tilborg en Pieter Schengenga. Dirk en Lodewijk werken nog altijd in de rol van adviseur mee aan projecten van het bureau. Dat gold ook voor Jandirk tot  zijn plotselinge overlijden in februari 2024 daar ineens een eind aan maakte.

Sinds jaar en dag zijn wij lid van onze beroepsvereniging, de Nederlandse vereniging voor Tuin- en Landschapsarchitectuur (NVTL). Daarnaast zijn onze landschapsarchitecten individueel ingeschreven bij het Architectenregister. Sinds 2019 zijn wij, als eerste landschapsarchitectuurbureau, ook aangesloten bij en actief in het kennisnetwerk NatuurPro, een netwerkorganisatie voor natuurprofessionals gericht op kennisdeling tussen o.m. ecologen, ontwerpers en natuuraannemers/hoveniers.

De geschiedenis van ons bureau toont een aantal perioden , die elk kunnen worden gekarakteriseerd door een specifiek product, een nieuwe thematiek of een bepaalde opgave.

Regionaal Ontwerp

Voorafgaand aan de oprichting van het bureau maakten de 3 oprichters naam met Plan Ooievaar, een visionair plan voor het rivierengebied waarin de rivier meer ruimte voor natuurlijke dynamiek kreeg. Het plan won in 1985 de eerste editie van de Eo Wijers-prijs en stond aan de basis van het latere programma Ruimte voor de Rivier. Plan Ooievaar markeerde een nieuwe generatie regionale plannen met het bodem- en watersysteem en natuurontwikkeling als basis. Deze regionale projecten vormden in de eerste jaren van het bureau, naast studies over cascoplanning en de toekomst van de veenweidegebieden, het hoofdaandeel van de werkzaamheden binnen H+N+S.

In deze periode verschijnt ook het boek ‘Oorden van onthouding’, waarin ecologen en landschapsarchitecten pleiten voor een natuurbenadering waarbij de natuurontwikkeling wordt geholpen door ingrepen in de waterhuishouding of de bodem. Verder legt het bureau in deze periode met het ontwerp voor het Zaartpark (Breda) de basis voor een reeks inrichtingsplannen waarbij het ontwerpen aan bruggen en markante grondvormen een belangrijke rol speelt.

Duurzaam waterbeheer + Lagenbenadering

In deze periode groeit het bureau gestaag tot tien landschapsarchitecten en -ontwerpers. Het idee van een ontwerplaboratorium of studio krijgt gestalte, een werkomgeving waarin landschappelijke thema’s worden onderzocht en waar in veelal interdisciplinaire teams door de schalen heen wordt ontworpen. Landschapsprojecten die in deze periode worden ontworpen, beslaan het volledige spectrum van nationale visies tot inrichtingsplannen. Een voorbeeld is de rivierdijkverzwaring van de Waaldijk tussen Afferden en Dreumel. Het nieuwe dijkprofiel, waarin veiligheid en een stoere verschijningsvorm samenkomen, wordt uiteindelijk overgenomen als het standaardprofiel voor de Deltawet grote rivieren.

Ook komt in deze tijd de waterhuishouding van Nederland op de ruimtelijke ordeningsagenda te staan. Onder leiding van Lodewijk van Nieuwenhuijze doet het bureau belangrijk pionierswerk in de doorvertaling van duurzaam waterbeheer in gebiedsplannen. Verder munt H+N+S het concept van de lagenbenadering en brengt Dirk Sijmons het boek ‘=Landschap’ uit, waarin de op dat moment belangrijkste onderzoeksthema’s de revue passeren.

Erfgoed + Uitvoeringsprojecten

Ruim tien jaar na de oprichting krijgt het bureau de prestigieuze Prins Bernhard Cultuurfonds Prijs toegekend voor haar rol in de emancipatie van het vakgebied landschapsarchitectuur. Een paar jaar later neemt Dirk Sijmons de Rotterdam-Maaskantprijs in ontvangst. Dirk publiceert later ter gelegenheid van deze prijs het boek ‘Landkaartmos en andere beschouwingen over landschap'.

In deze periode komt de erfgoedthematiek van rijkswege hoog op de agenda te staan en worden plannen voor verschillende voormalige militaire verdedigingslinies, waaronder de Stelling van Amsterdam, aan het oeuvre van H+N+S Landschapsarchitecten toegevoegd. Het is het begin van een lange ‘lijn’ van erfgoedprojecten die tot op de dag van vandaag doorloopt.

De ambitie om ook aansprekende, uitvoeringsgerichte projecten te willen maken, naast visionaire plannen, krijgt in deze jaren een impuls door de bouwopgave in de Vinex-wijken IJburg (Amsterdam) en Leidsche Rijn (Utrecht) en enkele bijzondere opdrachten zoals de omgeving van het Van Abbemuseum (Eindhoven) en particuliere tuinen.

Gebiedsontwikkeling + Infrastructuur

In deze jaren groeit het bureau richting de omvang van zo'n 25 medewerkers. Als gevolg van de in het bureau opgebouwde knowhow en expertise krijgt H+N+S steeds vaker verzoeken om deel te nemen aan kwaliteitsteams. Dirk Sijmons wordt benoemd als Rijksadviseur voor het Landschap en Jandirk Hoekstra als leider van Atelier Overijssel. H+N+S verhuist in 2010 van de plek in Ondiep (Utrecht) naar de Wagenwerkplaats in Amersfoort.

H+N+S levert in deze periode een belangrijke bijdrage aan het concept Ruimte voor de Rivier, een nieuwe kijk op de veiligheid van het riviergebied, aan de zijde van de overheid. Ook krijgt het bureau via uitvoeringsprojecten de kans om de principes van Ruimte voor de Rivier in concrete inrichtingsplannen te vertalen (bypass Kampen en Waalweelde). Gebiedsontwikkelingsprojecten blijven een deel van de opdrachtenportefeuille vormen, waarvoor marktpartijen steeds vaker de opdrachtgever zijn. Het aandeel grote infrastructuurprojecten groeit, zoals het Routeontwerp A4 en A12, Gebiedsvisie A15, Centrale As Friesland en Landschapsplan Maasvlakte II.

Duurzame energie + Klimaatverandering

In een periode die wordt gekenmerkt door onzekerheid in de nasleep van de kredietcrisis neemt H+N+S deel aan verschillende selectieprocedures en open oproepen. Met succes, met gewonnen tenders voor onder meer het Nationaal Militair Museum (Soesterberg), de nieuwbouw van het RIVM (Uithof, Utrecht), Naturalis (Leiden) en Ruimte voor de Waal (Rivierpark Nijmegen).

Nikol Dietz en Hank van Tilborg treden in september 2011 toe tot de directie. In oktober van hetzelfde jaar wordt Dirk Sijmons benoemd tot hoogleraar landschapsarchitectuur aan de TU Delft. In maart 2012 wordt Jandirk Hoekstra benoemd tot Provinciaal Adviseur Ruimtelijke Kwaliteit voor de provincie Noord-Holland. In 2014 treedt ook Pieter Schengenga vanuit de eigen gelederen toe tot de directie. In deze periode groeit het bureau door tot de huidige omvang van net iets meer dan 30 medewerkers.

H+N+S goes international

H+N+S Landschapsarchitecten manifesteert zich in deze jaren ook nadrukkelijker in het buitenland. H+N+S wint diverse prijsvragen in België, zoals voor het park Belle Vue (Leuven) en het Citadelpark (Gent), en voor de Internationale Architectuur Biënnale 2012 in Rotterdam werkt het bureau aan Test Site Istanbul. In de VS is het bureau betrokken bij de Dutch Dialogues in New Orleans (in de nasleep van de orkaan Katrina) en even later succesvol met haar inzending voor New Jersey in het kader van de Rebuild by design-competitie (na de orkaan Sandy). De Nederlandse kennis wordt benut om deze plekken weerbaarder te maken voor de klimaatverandering ('resilient').

In deze periode spelen energie en duurzaamheid een belangrijke rol in de portefeuille (o.m. Kleine Energieatlas en diverse windmolen-studies). In 2014 verschijnt onder aanvoering van Dirk Sijmons de publicatie Landschap en Energie waarin de ruimtelijke consequenties van de overgang naar duurzame energie met behulp van een aantal scenario’s wordt onderzocht. Het bureau werkt in deze periode verder aan onderdelen van het Deltaprogramma, waarin voor de volgende gebieden de consequenties van klimaatverandering zijn onderzocht en samengebracht in lange termijn verkenningen voor 2100: toekomstperspectieven voor Zuidwestelijke Delta, IJssel-Vechtdelta en Atelier Kustkwaliteit.

Dutch approach

In de herfst van 2015 viert H+N+S haar 25-jarig bestaan. Vrij bescheiden vanwege de marktsituatie op dat moment. Toch organiseren we ter gelegenheid van dit jubileum op de Wagenwerkplaats een drieluik rondom de ‘Dutch Approach’. Op drie vrijdagmiddagen reflecteren binnen- en buitenlandse sprekers op de verdiensten en kansen van de ‘Dutch Approach’, onder leiding van Eric Luiten, destijds Rijksadviseur voor het landschap. Noël van Dooren schrijft een essay als inleiding: 'Gardening the Delta’. De oogst van de 3 middagen wordt gebundeld en uitgegeven in een mooi klein boekje van de hand van Marieke Berkers, uitgegeven door Uitgeverij Blauwdruk.

Gelauwerd

In de jaren 2017-2020 vallen we veelvuldig in de prijzen. Als bureau ontvangen we in 2017 de Landezine International landscape Award (LILA) voor ons oeuvre. Dirk Sijmons ontvangt dat jaar de Sir Geoffrey Jellicoe Award van de International Federation of Landscape Architects. In 2018 vallen we met NEXT Architects in de prijzen bij de Dutch Design Awards met de Zaligebrug. Met het project Ooijen-Wanssum ontvangen we een jaar later de juryprijs van de Waterinnovatieprijs in de categorie Waterveiligheid. Ook in 2019 ontvangen we de Lila Award in de categorie openbare ruimte voor het project Beatrixsluis.

Dick Hamhuis

Begin 2019 bereikt ons het droevige nieuws dat Dick Hamhuis, één van de founding fathers van H+N+S, is overleden. Hij leeft voort in de naam van ons bureau dat in 1990 startte als Hamhuis + Van Nieuwenhuijze + Sijmons.

De diversificatie van ons werkveld zet zich in deze periode verder door, met een breed palet aan opgaven als gevolg, groot en klein en met verschillende themavelden. Onze Majesteit de Koning neemt in 2019 officieel het Reevediep bij Kampen in gebruik. De nieuwe waterverbinding tussen de IJssel en het Drontermeer is de afronding van het project Ruimte voor de Rivier IJsseldelta. Met de aanleg van het Reevediep wordt hoogwater makkelijker afgevoerd en ontstaan meer recreatie- en woonmogelijkheden in de IJsseldelta.

Ons jubileumjaar 2020 wordt, net als de rest van de wereld dit jaar, overschaduwd door de coronacrisis, met name waar het onze feestelijke plannen betreft. Alles moet aangepast worden gevierd, maar vieren doen we het toch. Wel iets kleiner dan gedacht en met een excursie in eigen land langs ‘werk’ van onszelf en anderen. Op werkgebied hebben we het gek genoeg drukker dan ooit.

DE EEUWIGE BRON

In deze periode is het winnen van de Eo Wijers prijsvraag met het concept 'De Eeuwige Bron' een hoogtepunt. Deze prijsvraag heeft een bijzondere betekenis voor ons bureau. De in 1985 gewonnen 1e editie van de Eo Wijers prijsvraag vormde de basis voor het bureau. Het is bijzonder om deze prijs nogmaals te winnen, en wel precies in het 30-jarig jubileumjaar, met een project dat hopelijk wederom een belangrijk stap in de landschapsinrichting van Nederland kan vormen, met oplossingen voor de droogteproblematiek in ons land. Samen met de provincie Overijssel, Vitens en Groene Metropool Twente, wordt momenteel gewerkt aan een vervolg.

JUBILEUMPUBLICATIE

Na ruim een jaar voorbereiding verschijnt begin 2021 ons jubileummagazine ‘Denken, doen, laten’. Het is een uitgave die getuigt van 30 jaar geduldig en zorgvuldig sleutelen aan het landschap. Met ons 30-jarig bestaan als aanleiding kijken we in deze publicatie samen met opdrachtgevers, samenwerkingspartners en oud-medewerkers naar de oogst en de ontwikkeling van onze beroepspraktijk, in het tijdsgewricht van 1990-2000. In de publicatie worden 30 gerealiseerde projecten van het bureau voor het voetlicht gebracht, met foto’s van Hans van der Meer en Siebe Swart.

De jaren ’20 levert een nieuwe hausse aan prijzen en nominaties op. In deze periode is het winnen van de 12e Eo Wijers prijsvraag voor de Regio Rijnmond met het concept Tweestromenland een hoogtepunt. Verder ontvangen we diverse nominaties en prijzen voor onder andere De Hooge Riet in Ermelo (winnaar NVTL Award) en de Vlaamse Planningsprijs 2023 voor het LABO RUIMTE onderzoek 'De Droge Delta’. Er wordt in deze periode ook veel gebouwd en opgeleverd aan diverse dijkversterkingsprojecten (Stad Teil/Hagestein - Opheusden, Wolferen - Sprok), infrastructuurprojecten (zoals de A16 Rotterdam) en vastgoedprojecten voor het Rijksvastgoedbedrijf (zoals de nieuwbouw van het RIVM). 

Begin februari 2024 bereikt ons het droevige nieuws dat Jandrik Hoekstra, oud-directeur van H+N+S, plotseling is overleden. Het bureau is een tijd lang van slag. Een paar maanden later organiseren we op onze eigen Wagenwerkplaats een herdenkingsbijeenkomst voor Jandirk. De bijdragen van de middag worden gebundeld in een klein boekje.

H+N+S is een bureau waar de medewerkers in het algemeen loyaal en honkvast zijn. Niettemin hebben door de jaren heen diverse mensen hun vleugels uitgeslagen en het nest verlaten. En dat is ook goed. H+N+S is echt een opleidingsmachine gebleken. Sommigen zijn een succesvolle eigen praktijk begonnen, klein (Clarie Laeremans, Thijs de Zeeuw) of groter (Feddes Olthof). Anderen hebben de rol van adviseur bij een particulier bureau verruild voor die van overheidsdienaar, bij een grote gemeente of rijksdienst, of hebben voor een carrière in het onderzoek of onderwijs gekozen. Onder de ex-werknemers bevinden zich met Eric Luiten (2012-2016), Yttje Feddes (2008-2012) en recent Noël van Dooren maar liefst drie Rijksadviseurs voor het Landschap. Zij traden daarmee in de voetsporen van Dirk Sijmons die van 2004 tot 2008 als eerste deze functie bekleedde. Samen maken we dit prachtige vak!