‘Objets Trouvés’ wint LILA award 2019

De plaatsingsstrategie 'Objets trouvés' draagt bij aan het vervreemdende effect waardoor elke bezoeker snapt dat dit niet de originele waterlinie is. Voor de ruimtelijke samenhang in de route is er een nieuw dijkje aangelegd met wandelpad, uitkijkpunten en een dubbele rij populieren. Nadrukkelijk is deze anders vormgegeven dan de originele liniedijk, die tot aan de Plofsluisbrug hersteld is conform het oorspronkelijk profiel en extra aangezet werd door een ‘coupurewand’ aan te brengen. Het knikpunt tussen oorspronkelijke liniedijk en het nieuwe dijkje is ingericht als uitkijkpunt en verblijfsplek met uitzicht over het Lekkanaal en de inundatievelden. Met deze ingrepen is een nieuwe logische ruimtelijke samenhang aangebracht, waarin de groene setting van het nieuwe dijkje, de waterrijke inrichting en de objecten zelf een nieuw samenspel opleveren dat tot ieders verbeelding spreekt. Er is een recreatieve route ontstaan waarlangs de objecten van de NHW als blikvangers op een eigentijdse manier de aandacht vestigen op de aanwezigheid van de Nieuwe Hollandse Waterlinie.

Als onderdeel van het project Beatrixsluis, aanleg 3e kolk, is een segment uit de Nieuwe Hollandse Waterlinie (NHW) verplaatst, inclusief een aantal kazematten en andere NHW objecten. Met de aanleg van de nieuwe sluiskolk moest ook de Lekdijk verlegd worden en het Lekkanaal verbreed om ruimte te maken voor de scheepvaart. Een ingreep die impact heeft over een lengte van ca. 2 km van de NHW. In voorbereiding op het tracébesluit bedacht bureau B+B voor Rijkswaterstaat een verplaatsingsstrategie voor de elementen van de NHW: 'objets trouvés'. De elementen zouden verplaatst moeten worden, maar om geschiedvervalsing te voorkomen worden de elementen zo neergezet alsof ze er achteloos zijn achtergebleven, als ‘weggegooide' elementen. Ook werkte B+B aan het ambitiedocument.

In de tenderfase en na aanbesteding is door H+N+S Landschapsarchitecten i.s.m. QuistWintermans architecten de vormgeving en landschappelijke inpassing van zowel de Beatrixsluis met 3e kolk als de te verplaatsen NHW objecten verder uitgewerkt. Er is gekozen om de NHW objecten consequent loodrecht op de verdedigingslijn te verplaatsen, waardoor de onderlinge afstand tussen de objecten gelijk blijft en dit segment nog steeds herkenbaar is in het grotere geheel van de waterlinie. De kazematten worden steeds 15 graden gekanteld en gedraaid, waarbij gekozen is om de meest interessante kant aan de voorbijganger te tonen. Ook liggen de objecten niet langer ingegraven en verstopt in het landschap, maar worden ze hoog geplaatst en ontdaan van aarden bedekking waardoor ook de oorspronkelijke onderbouw inclusief fundering beleefbaar is. Een aantal objecten hebben een nieuwe plek gekregen in de bufferzone tussen het nieuwe bedrijventerrein en het Lekkanaal wat uitgegraven werd als waterberging. Het sluisje, een kazemat, duikerhoofd en palengroep staan daar als imposante vervreemde objecten in het water. Kazemat Vreeswijk oost markeert het strategische knikpunt in de verplaatste Lekdijk en ligt net als de Kazemat Houtense Wetering gedraaid en gekanteld hoog in het bloemrijke gras. Aanvullend is een deel van de oorspronkelijke liniedijk en een inlaatwerk hersteld. Er werden meerdere voetgangersbruggen en wandelpaden toegevoegd om het gebied beleefbaar te maken.