Doelmatig + Verpozen
Het ontwerp voor de Nieuwe Sluis Terneuzen benadrukt de overgang van stad naar ommeland door een parkachtige inrichting aan de kant van Terneuzen en een landschappelijk karakter aan de landschapskant van het sluiscomplex: van aangename beschutting naar spectaculaire leegte.
De nieuwe sluis bij Terneuzen moet de vaartoegang tot Gent verbeteren. Het bestaande sluizencomplex kent drie sluizen, verschillend van formaat: de Middensluis, de Westsluis en de Oostsluis. De toevoeging van een nieuwe, grotere sluis op de plek van de Middensluis is een grote functionele en ruimtelijke verandering: een uitdagende ontwerpopgave. Bijzonder is dat de nieuwe Sluis Terneuzen kan worden ingezet als verbindende schakel van stad naar ommeland.
De Nieuwe Sluis Terneuzen (NST) wordt circa 427 meter lang, 55 meter breed en 16 meter diep. De Nieuwe Sluis vervangt de functie van de Westsluis: de huidige belangrijkste zeesluis. De middelste, oudste sluis en identiteitsdrager van het complex verdwijnt: een impuls van ruimtelijke kwaliteit is noodzakelijk.
De uitvraag voor het Plan RK+V lijkt beperkt tot het opstellen van een VO voor enkel de bruggen en het bediengebouw. Toch hebben wij nadrukkelijk gekozen om het hele sluiscomplex en zelfs het omringende landschap mee te nemen in het ontwerp. Onze visie is dat een goed ontwerp voor bruggen en bediengebouw alleen kan worden gemaakt in samenhang met de omgeving: het landschap vormt immers het decor voor de bruggen en het bediengebouw. Het bediengebouw krijgt een uitgesproken horizontaal karakter, dat contrasteert met de verticaal gerichte openstaande bruggen tegen de achtergrond van een glooiend dijklichaam en uitkijkheuvel.
H+N+S Landschapsarchitecten verzorgde samen met Zwarts & Jansma Architecten de vormgeving en de inpassing van de Nieuwe Sluis Terneuzen binnen het consortium Sas Ter Nessen (Besix-Jan de Nul-Heijmans). In het consortium is gewerkt met één ontwikkelproces, waarin de ontwerp-, realisatie- en onderhoudsdisciplines samen tot uitgebalanceerde en overtuigende oplossingen komen.
De Nieuwe Sluis Terneuzen moet niet alleen in functionele capaciteitsvergroting voor het scheepvaartverkeer resulteren, maar ook in een optimale inpassing van de bijbehorende infrastructuur met groene en recreatieve voorzieningen die de leefbaarheid verhogen. De ambitie om in deze context de gevraagde objecten en landschappelijke inpassing vorm te geven, maakt het project tot een uitdagende ontwerpopgave.
Het uitgevraagde glooiende landschap van de waterkering is uitgebreid met extra reliëf: een uitkijkheuvel bij de nieuwe sluis. De heuvel is een ‘balkon’, georiënteerd op de nieuwe sluiskolk en met uitzicht over het Kanaal. Het resultaat is dat er twee grondlichamen zijn met een bijzonder accent: het verdiepte pleintje met monument op de primaire kering en het balkon op de uitkijkheuvel op het nieuwe sluisterrein. Bijonder de ruimtelijk principe plein op primaire kering en uitkijkheuvel bij Nieuwe Sluis.
In het ontwerp is gezocht naar optimale rust en samenhang in de hoofdstructuur van het complex. Wegen liggen waar mogelijk evenwijdig aan de sluiskolken. Door het fietspad zo lang mogelijk parallel langs de kade te laten lopen ontstaat ruimte om de primaire waterkering simpeler en dus mooier vorm te geven. Bijzonder is zo het overzicht over het projectgebied dat ontstaat: het sluiscomplex kan hier als een samenhangend geheel worden beleefd.
Naast overgang tussen zoet en zout water vormt de sluis een schakel van stad naar ommeland. Dit wordt geaccentueerd door met beplanting niet alleen vorm te geven aan de overgang van besloten naar open, maar ook het karakter van ‘parkachtig’ bij de kern van Terneuzen naar ‘landschappelijk’ richting het open polder landschap met zijn lineaire bomenrijen. Aan de oostkant solitaire bomen en boomgroepen in gras, aan de westkant bomenrijen en grids.
De (plaatsing van) inrichtingselementen en het kleurenpalet moeten bijdragen aan een harmonisch en samenhangend beeld dat de eenheid van het sluizencomplex versterkt. Voor alle inrichtingselementen worden atmosferische tinten toegepast zodat ze wegvallen tegen de achtergrond van het open sluizenlandschap. Noodzakelijke objecten zijn waar mogelijk gebundeld en ritmisch geplaatst. Bijzonder is een verdiept plein dat wij ontwierpen op de primaire kering met daarin opgenomen een oorlogsmonument.
De opdracht is in het kader van een tenderselectie uiteindelijk gegund aan een andere partij die de laagste prijs had geboden. Werkzaamheden starten medio 2018: in 2022 zou de Nieuwe Sluis gereed moeten zijn.
Lees meer
INHOUDELIJKE BIJDRAGE
Voormalig medewerker Lisanne Gerritzen
