Water + Natuur

Ruimte voor de Rivier IJsseldelta, Bypass Kampen

De aanleg van het Reevediep, een nieuwe rivierarm (of bypass) in de IJsseldelta bij Kampen, is één van de grootste Ruimte voor de Rivier projecten. Het Reevediep is bedoeld om in extreme omstandigheden hoogwater van de IJssel te kunnen afvoeren via het Drontermeer, en het Vossemeer, naar het IJsselmeer. H+N+S Landschapsarchitecten is sinds 2004 betrokken bij dit project: tot 2014 aan de zijde van Provincie Overijssel en projectpartners, en vanaf 2014 aan de zijde van Isala Delta, de combinatie die de plannen uitvoert.

© Hans van der Meer

Aanleiding

Achtergrond Ruimte voor de rivier

Op 34 locaties in het Nederlandse rivierengebied zijn grote projecten in uitvoering. De rivieren krijgen steeds meer water te verwerken en daarmee stijgt de kans op overstromingen. Om dat te voorkomen worden dijken verlegd, uiterwaarden vergraven, hoogwatergeulen en zelfs nieuwe rivier-bypasses aangelegd. Dat is al een opgave van formaat. Maar Ruimte voor de Rivier kent naast veiligheid nog een tweede doelstelling: ruimtelijke kwaliteit. Landschapsarchitecten zijn daarom betrokken vanaf de eerste ideeën tot en met de uitvoering.

Bypass Reevediep in de normale situatie © Siebe Swart
Bypass Reevediep voor het eerst in werking, december 2023 © Anne Talsma
In ‘Kralen aan het snoer’ worden de maatregelen vooral gezocht rond de steden, in combinatie met stedelijke (her)ontwikkeling

Visie

In de beginfase van Ruimte voor de Rivier ontwikkelde H+N+S een aantal toekomstbeelden voor het rivierengebied. Elk beeld is gekoppeld aan een specifiek pakket van maatregelen om de wateropgave op te lossen. Bij het ‘Verbrede rivierlint’ gaat het om gelijkmatig langs de rivier verdeelde maatregelen, voornamelijk binnen het bestaande winterbed. In ‘Oude en nieuwe rivieren’ transformeert het huidige rivierengebied naar een veel natuurlijker regio met meestromende kommen en dalen. In ‘Kralen aan het snoer’ worden de maatregelen vooral gezocht rond de steden, in combinatie met stedelijke (her)ontwikkeling. Vooral langs de IJssel en in het splitsingspuntengebied bleken hiervoor mogelijkheden te liggen.

Aanpak

Om het water door het hoogwatergeul te kunnen laten stromen, wordt aan de kant van de IJssel een inlaat gebouwd. De Kamperstraatweg komt over dit inlaatwerk te liggen. Ten zuiden en noorden van de geul worden dijken aangelegd. Om ervoor te zorgen dat het hoogwater niet in het Drontermeer terecht komt, wordt tussen Flevoland en Overijssel een dam aangelegd in het zuidelijke deel van het Drontermeer. Deze wordt voorzien van keerdeuren, die alleen bij extreme omstandigheden worden gesloten. Op de plaats van de ‘Nieuwendijk’ wordt een brug van circa 400 meter lengte over het Reevediep gerealiseerd.

Resultaat

Dynamische natuur in de Delta

De honderden hectares hoogwaardige en dynamische natuur die Kampen er aan de zuidzijde bij krijgt betekenen een krachtige impuls voor het karakter en imago van de stad. De smalle rivierarm in het oosten wordt naar het westen toe steeds breder  om,  omgeven door uitgestrekt moerasgebied naadloos over te gaan in het Drontermeer. In de toekomst zal het waterpeil onder invloed van de wind stevig fluctueren: het karakter van de delta komt hier volop tot expressie.

Natuurbeleving en vaarrecreatie

Er zijn volop mogelijkheden om dit nieuwe natuurlandschap te beleven. Langs de dijken worden velen kilometers fietspad aangelegd. En een vaarverbinding door het Reevediep vormt een grote verbetering voor de route van de Randmeren naar het noorden.

Realisatie in twee fasen

Het Reevediep wordt in twee fasen gerealiseerd. De hoogwatergeul is vanaf 2017 in eerste instantie beperkt inzetbaar, aanvullend op de Zomerbedverlaging Beneden-IJssel (een ander deelproject van Ruimte voor de Rivier IJsseldelta). De recreatievaart kan vanaf eind 2017 gebruik maken van het Reevediep. Rond 2025 is de tweede fase afgerond.

INHOUDELIJKE BIJDRAGE

Voormalig medewerker Inge Kersten