Cultuurhistorische Visie Het Nationale Park De Hoge Veluwe

Aanleiding

Nalatenschap

Het Nationale Park De Hoge Veluwe is 75 jaar geleden opgericht om de nalaten­schap en het gedachtegoed van het echtpaar Kröller-Müller te behouden. De belangrijkste doelstelling is het in zelfstandigheid bewaren en mogelijk versterken van de combinatie natuur, kunst en architectuur en bezoekers hiervan te laten genieten. Maar vanuit welke visie gebeurt dit eigenlijk?

Gebiedsgerichte benadering

In 2007 is een analyse gepresenteerd met de cultuur­historische waarden in het Park. In de jaren erna hebben wij gewerkt aan de ontwikkeling en beschrijving van een cultuurhistorische visie teneinde verantwoord met al die waarden om te gaan. De visie verlaat de objectgerichte benadering en is juist gebaseerd op een gebiedsgerichte benadering met als doel een samenhangend beeld van de cultuurhistorische landschapsopbouw en -ontwikkeling en de daarin aanwezige elementen.

Aanpak

Het ruimtelijk beleid van NP De Hoge Veluwe is gevat in het Totaalplan 2010-2025 : een toetsingskader dat richting geeft voor concrete beleids- en investeringsbeslissingen maar nog ruimte laat voor flexibiliteit in de invulling. Dit plan rust op 3 pijlers: natuur, recreatie en cultuurhistorie. Het is nieuw en vernieuwend dat cultuurhistorie als volwaardige pijler wordt meegenomen in de afwegingen en beslissingen (ruimtelijk en financieel) voor het 5.000 hectare grote park.

Toekomstgericht

Samen met een speciale projectgroep is door H+N+S de Cultuurhistorische Visie opgesteld, dit op basis van een eerder verrichte Cultuurhistorische Analyse. De visie is gebaseerd op een waardering van de onderscheiden cultuurhistorische landschappen, objecten, tijdlagen en thema’s. De visie is integraal doordacht (in relatie tot de andere pijlers) en toekomstgericht: een goede balans tussen instandhouding en ontwikkeling staat centraal.

Uitgangspunt voor het beleid is een goede balans tussen ecologie en economie. Het Park houdt het erfgoed en het beste uit de oud-Veluwse landschappen, met de daarvoor kenmer­kende (plant- en dier)soorten, duurzaam in stand. Daarnaast moet het Park zich ontwikkelen om bezoekers te trekken en zo financieel zelfstandig te blijven. Het beleid krijgt vorm op basis van 3 pijlers: natuur, cultuurhistorie en bezoekers. De Cultuurhistorische Visie werkt de tweede beleidspijler uit.

Deelgebieden

De omvang en complexiteit van het Park vergt een gebiedsgerichte bena­dering. Vanuit de landschappelijke ondergrond, de cultuurhistorische landschapstypen en de onderscheiden tijdlagen zijn deelgebieden onderscheiden die de planningseenheden voor verdere ontwikkeling vormen. Met de gekarakteriseerde deelgebieden is een instrument voorhanden om zorgvuldig om te gaan met het aspect cultuurhistorie, inclusief de toevoeging van een eigentijdse laag (als apart zichtbare laag bovenop het palet aan historische tijdslagen).

Kröller-Müller

Bij de waardering staat de historische gelaagdheid van het Park centraal met een belangrijke rol voor de periode Kröller-Müller. Het echtpaar speelt een be­palende rol in de parkgeschiedenis. Hun landgoed bevatte een afwisselend landschap van enerzijds vrij besloten landgoederen in het noord­oosten en zuiden, en anderzijds een zeer open heide- en stuifzandlandschap in het centrale deel. Deze tweedeling is grotendeels behouden gebleven en zowel in cultuurhistorisch als ecologisch opzicht een goed uitgangspunt voor toekomstige ontwikkeling.

Waardering

Op basis van de waardering zijn in de Cultuurhistorische Visie aanbevelingen gedaan welke waarden behouden, versterkt, hersteld of ontwikkeld moeten worden en hoe deze te gebruiken zijn voor erfgoedbeleving en -educatie. Sommige aanbevelingen betreffen het Park als geheel, andere gelden specifiek voor een deelgebied. Als onderdeel van de visie is tevens een architectuurvisie opgesteld. Bij toekomstige bouwplannen in het Park dient de architectuur samenhan­gend en van topkwaliteit te zijn.

INHOUDELIJKE BIJDRAGE

Voormalig medewerker Arjen Meeuwsen